To φωτογραφικό πρότζεκτ Arctic Heat είναι καθαρά προϊόν της παγκόσμιας πανδημίας του 2020. Όταν το lockdown λόγω Covid-19 με καθήλωσε στη Θεσσαλονίκη δίχως άμεση προοπτική για ταξίδια, η ανάγκη να «ταξιδέψει» το μυαλό μου, με έστειλε σε μονοπάτια της Αρκτικής. Η αγάπη μου για κάθε τι που έχει σχέση με το χιόνι και τον πάγο, η μακρόχρονη γνωριμία μου με τον Μιχάλη Στύλλα, και οι συζητήσεις μου μαζί του για τη δική του εμπειρία στη Γροιλανδία, έκαναν το νησί την προφανή επιλογή για όνειρα.
Ένα εισιτήριο αγορασμένο μεσούσης της πανδημίας, πολλές πολλές τροποποιήσεις στο πρόγραμμα, τρεις πτήσεις και δύο Covid τεστ μετά, πάτησα το πόδι μου στο Ιλούλισατ στις 6 Αυγούστου 2020. Είχα διαβάσει πολλά, είχα δει άφθονο υλικό στο διαδίκτυο, ήξερα περίπου τι θα βρω και τι θέλω να φωτογραφίσω. Ωστόσο, όπως συνήθως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, τίποτα δεν με είχε προετοιμάσει για την συνολική εμπειρία του να βρίσκεσαι εκεί και να ζεις τη Γροιλανδία με όλες σου τις αισθήσεις: όραση, ακοή, όσφρηση, αφή και γεύση σε πλήρη εγρήγορση!
Στη σειρά των φωτογραφιών που ακολουθούν, προσπαθώ να αποτυπώσω σφαιρικά τη ζωή στη Γροιλανδία – κάτι από την καθημερινότητα των κατοίκων, τη θαλάσσια ζωή με την οποία έρχεσαι σε τόσο στενή επαφή από τα μικρές βάρκες που οργώνουν τη μισοπαγωμένη θάλασσα, τους γιγάντιους παγετώνες που γεννούν τα ζωογόνα παγόβουνα… Φυσικά, σε μία εβδομάδα είναι αδύνατον να εμβαθύνεις περισσότερο σε κάτι από όλα αυτά – άλλωστε και η Γροιλανδία δεν είναι μόνο το καλοκαίρι με το 24ωρο φως! Το Arctic Heat θα συνεχιστεί, ανακαλύπτοντας τον αρκτικό χειμώνα στη Γροιλανδία, γνωρίζοντας την ακόμη πιο σκληρή όψη της ζωής σε ένα νησί που γνωρίζει από πρώτο χέρι τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Σκοπός μου το επόμενο διάστημα είναι να δημιουργήσω ένα ψηφιακό λεύκωμα, το οποίο θα περιέχει περισσότερες εικόνες και ενημερωτικό υλικό για το χτες, το σήμερα αλλά και το πιθανό αύριο της Γροιλανδίας.
Όλα αυτά θα είχαν παραμείνει στο στάδιο του ονείρου εάν δεν υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι. Ένα μεγάλο ευχαριστώ, λοιπόν, για τη διοργάνωση του ταξιδιού στην συνεργάτιδά μου Σοφία Βλαβιανού της The Lifetime Experience. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην Canon Greece που τόσα χρόνια στέκεται πλάι μου και στηρίζει τις ιδέες μου. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στο Πλαίσιο που δεν δίστασε στιγμή να ακολουθήσει το όραμά μου. Και ένα μεγάλο ευχαριστώ στους υποστηρικτές του Arctic Heat: Manios Cine Tools, Peak Design και 55 Peaks.
Πέμπτη 6 Αυγούστου 2020: Άφιξη στο Kangerlussuaq με ένα Airbus 330-200 (278 επιβάτες) από Κοπεγχάγη και μετεπιβίβαση στο ελικοφόρο de Havilland DHC-8 (37 επιβάτες) για Ilulissat! Η εντυπωσιακή προσγείωση και στα δύο αεροδρόμια έρχεται μετά από πέρασμα πάνω από παγετώνα, ενώ λίγο πριν την άφιξη στο Ilulissat έρχεται και η πρώτη επαφή με το περίφημο icefjord – κάτω από το φτερό του αεροσκάφους βλέπεις τα γιγάντια παγόβουνα να ξεκινούν το ταξίδι τους στον Βόρειο Ατλαντικό. Μια θέα που κυριολεκτικά κόβει την ανάσα!
Το Ilulissat, με πληθυσμό 4670 άτομα το 2020, είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Γροιλανδίας. Ιδρύθηκε το 1741 ως εμπορικός σταθμός από τον Jacob Severin και αρχικά έφερε το όνομά του (Jakobshavn). H σημερινή ονομασία της πόλης σημαίνει (φυσικά!) «παγόβουνα» στη γροιλανδική γλώσσα.
Τα σπίτια του οικισμού είναι ξύλινα, και «αγκυρωμένα» στον βράχο με μέταλλο και τσιμέντο. Όλα είναι βαμμένα σε έντονα χρώματα, για να ξεχωρίζουν από μακριά, για τους ψαράδες που επιστρέφουν από τη σπαρμένη με παγόβουνα θάλασσα, ή τα έλκηθρα που επιστρέφουν τον χειμώνα από το απέραντο λευκό…
Κάθε σπίτι είναι στραμμένο προς τον ωκεανό. Για τους ντόπιους είναι πολύ σημαντικό να έχουν θέα στη θάλασσα – το να μην τη βλέπουν από τα παράθυρά τους, τους προκαλεί θλίψη.
Βασικές οικονομικές δραστηριότητες στο Ιλούλισατ από την ίδρυσή του πριν 250 περίπου χρόνια, είναι η αλιεία και το κυνήγι. Σε αυτά έχει προστεθεί, και μάλιστα με σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, ο τουρισμός. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το λιώσιμο των πάγων λόγω της κλιματικής αλλαγής έχει οδηγήσει σε σημαντική άνοδο της αλιευτικής βιομηχανίας.
Το στενό λιμανάκι του Ιλούλισατ στον κόλπο Disko Bay, είναι – μαζί με το αεροδρόμιο – η κεντρική αρτηρία του οικισμού. Εδώ βρίσκεται η μαρίνα με τα μικρά σκάφη των κατοίκων, οι αποβάθρες για τα μεγάλα αλιευτικά, η μονάδα επεξεργασίας της Royal Greenland, αλλά και το ντόκο όπου ξεφορτώνονται τα μεγάλα κοντέινερ που περιέχουν όλες τις ζωτικές προμήθειες του οικισμού. Το νερό στο λιμάνι σπάνια παγώνει, αλλά κάποιες φορές κλείνεται από παγόβουνα που έρχονται από το icefjord – τα οποία ανατινάσσονται εγκαίρως για να διευκολυνθεί η πρόσβαση!
Η εκκλησία Zions Kirke κατασκευάστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα, και όταν περατώθηκε ήταν το μεγαλύτερο οικοδόμημα στη Γροιλανδία.
Το 90% περίπου των Γροιλανδών ανήκει στην φυλή των Ινουίτ. Στη Γροιλανδική γλώσσα, το νησί λέγεται Kalaallit Nunaat, δηλαδή «Η Γη των Ανθρώπων», και κατοικείται περιστασιακά εδώ και 4.500 χρόνια. Τον 13ο αιώνα έφτασαν εδώ οι νομάδες Thule από την Αλάσκα και τον Βόρειο Καναδά, φέρνοντας μαζί τους έλκηθρα αλλά και σκυλιά.
Ψαράς και κυνηγός εδώ είναι συχνά το ίδιο πράγμα, αφού το κυνήγι της φώκιας γίνεται το καλοκαίρι από βάρκα και τον χειμώνα από έλκηθρο. Μια πρακτική αμφιλεγόμενη για πολλούς, αποκτά άλλη διάσταση όταν διαπιστώσεις ότι το κυνήγι εδώ δεν γίνεται για χόμπι αλλά για επιβίωση – σε έναν τόπο όπου δεν φυτρώνει κανένα δέντρο, κανένα φρούτο, το κρέας της φώκιας προσφέρει πολύτιμα μεταλλικά στοιχεία και βιταμίνες.
Στη γροιλανδική κουλτούρα, η γυναίκα είναι κεντρική, δυναμική φιγούρα, και το σύμβολό της είναι το ulu, το παραδοσιακό μαχαίρι-εργαλείο για το γδάρσιμο της γούνας της φώκιας. Μάλιστα, ο μύθος λέει ότι ο πάγος δεν σχηματίζεται από το κρύο, αλλά από τον ήχο πού κάνει το μαχαίρι όταν πέφτει από τα χέρια της γυναίκας.
Τα χάσκι είναι χαριτωμένα σκυλιά, ειδικά τα μικρά, αλλά δεν είναι κατοικίδια. Γύρω από την πόλη υπάρχουν μάντρες και χωράφια όπου ζουν το καλοκαίρι και ξεκουράζονται πριν πιάσουν δουλειά τον χειμώνα. Σήμερα είναι σχεδόν όσα οι κάτοικοι της πόλης, αλλά παλαιότερα αριθμούσαν περίπου 15.000 – σχεδόν δεκαπλάσια από τους κατοίκους του Ιλούλισατ!
Ο Παγετώνας και το Φιόρδ Ιλούλισσατ (Ilulissat Icefjord, γροιλανδικά: Ilulissat Kangerlua) εκτείνεται δυτικά από το Γροιλανδικό Στρώμα Πάγου έως τον Κόλπο Ντίσκο, κοντά στην πόλη Ιλούλισσατ. Στο ανατολικό άκρο του φιορδ βρίσκεται ο παγετώνας Γιάκομπσχαβν Ίσμπρε, ο πλέον «παραγωγικός» παγετώνας στο Βόρειο Ημισφαίριο. Ο παγετώνας ρέει με ρυθμό 20 έως 35 μέτρα την ημέρα, το οποίο έχει ως συνέπεια την αποκόλληση παγόβουνων, συνολικού βάρους 20 δισεκατομμυρίων τόνων το χρόνο, τα οποία διέρχονται από το φιόρδ.
(Πηγή:Wikipedia)
Ο Παγετώνας και το Φιόρδ Ιλούλισσατ έχουν ανακηρυχθεί από το 2004 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO. Υπάρχουν τρία σηματοδοτημένα μονοπάτια στην περιοχή, τα οποία έχουν μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας, όλα με μοναδική θέα στο icefjord από ψηλά. Το μπλε μονοπάτι είναι το μεγαλύτερο και σε οδηγεί στις λίμνες της ενδοχώρας πριν φτάσει κοντά στο «στόμα» του παγετώνα, ενώ στο τέλος του κατεβαίνει προς τη θάλασσα περνώντας δίπλα από τον αρχαίο οικισμό Sermermiut.
Κάνοντας μια μικρή στάση για ξεκούραση με θέα τα παγόβουνα, το μόνο που σπάει τη σιωπή είναι ο εκκωφαντικός ήχος του πάγου που ξεκολλάει, καταποντίζεται, αναποδογυρίζει, και – αν είσαι τυχερός – ο φυσητήρας μιας φάλαινας που κυνηγάει στα πλούσια σε ψάρια και οστρακοειδή νερά κοντά στη στεριά.
Τα παγόβουνα που απελευθερώνονται από το Ilulissat Icefjord, βγαίνοντας στην ανοικτή θάλασσα, αρχικά παρασύρονται βόρεια από τα θαλάσσια ρεύματα πριν στραφούν νότια στον Ατλαντικό Ωκεανό. Τα μεγάλα παγόβουνα συνήθως δεν λιώνουν πριν φτάσουν σε γεωγραφικό πλάτος 40 με 45 μοίρες βόρεια (νότια της Μεγάλης Βρετανίας και στην ίδια ευθεία με την πόλη της Νέας Υόρκης.
(Πηγή:Wikipedia)
Όταν το μυαλό και τα μάτια σου δεν έχουν συνηθίσει να βλέπουν παντού παγόβουνα, κοιτάς τον ορίζοντα και βλέπεις νησιά, κρουαζιερόπλοια, βάρκες, διάφορα πλεούμενα. Σύντομα, διαπιστώνεις ότι αυτά δεν είναι παρά οι σχηματισμοί του πάγου, με άπειρες διαφορετικές υφές, χρώματα και μορφές.
Όταν βρεθείς μέσα σε ένα σύμπλεγμα από παγόβουνα, είναι πολύ δύσκολο να αντιληφθείς ότι αυτοί οι γίγαντες δεν είναι αγκυρωμένοι στη στεριά, και ότι πρόκειται για εφήμερα «νησιά» που επιπλέουν στη θάλασσα και από μέρα σε μέρα αλλάζουν μορφή και ταξιδεύουν…
Το λευκό του πάγου δεν είναι ένα χρώμα σταθερό και ενιαίο. Εκτός από τις αλλαγές που φέρνει η θερμοκρασία και το θαλασσινό νερό στην επιφάνεια ενός παγόβουνου, οι καιρικές συνθήκες και το φως της κάθε ημέρας προσδίδουν διαφορετικές αποχρώσεις αλλά και διάθεση σε αυτό που φτάνει στα μάτια σου.
Μόλις το 10-15% του παγόβουνου προεξέχει από τη θάλασσα. Όσο πιο αλμυρό το νερό, τόσο μεγαλύτερη η επιφάνεια που προεξέχει. Τα μεγαλύτερα παγόβουνα έχουν έκταση πάνω 1,5 κυβικό χιλιόμετρο. Στο Ilulissat Icefjord έχουν μετρηθεί παγόβουνα με ύψος έως και 120 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στο Ιλούλισατ, οι κάτοικοι μετρούν την κλιματική αλλαγή με τη μείωση της έκτασης των παγόβουνων που περνούν μπροστά από τα σπίτια τους…
Το Στρώμα Πάγου της Γροιλανδίας (στα γροιλανδικά Sermersuaq) είναι ένα τεράστιο στρώμα πάγου που καλύπτει 1.710.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, περίπου το 79% της έκτασης της Γροιλανδίας. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στρώμα πάγου στον κόσμο, μετά της Ανταρκτικής. Έχει μήκος σχεδόν 2.900 χιλιόμετρα από βορρά προς νότο, και το μεγαλύτερο πλάτος του (στις 77°N) είναι 1.100 χιλιόμετρα. Το μέσο ύψος του πάγου είναι 2.135 μέτρα. Εάν έλιωναν τα 2.850.000 κυβικά χιλιόμετρα πάγου της Γροιλανδίας, η στάθμη της θάλασσας στον πλανήτη θα ανέβαινε κατά 7,2 μέτρα!
Μπροστά μας μόνο πάγος – χιλιόμετρα πάγου, μια παγωμένη θάλασσα με ύψος όσο 30 όροφοι, πανέμορφη και συνάμα τρομακτική. Ο καπετάνιος σβήνει τη μηχανή και στρέφει την πλώρη μακριά από τον παγετώνα, σε ετοιμότητα για μια γρήγορη αναχώρηση εάν χρειαστεί. Βρισκόμαστε στον Παγετώνα Eqi.
Eqi σημαίνει «άκρο», και είναι η πιο κατάλληλη ονομασία για ένα μέρος που μοιάζει σαν το τέλος του κόσμου, σαν ένα μετέωρο βήμα πάνω από το άκρο του πλανήτη.
Μέσα στην απόλυτη ησυχία, ακούς τον εκκωφαντικό ήχο – σαν βροντή – γυρνάς απότομα προς τα εκεί με τη μηχανή σε ετοιμότητα, και βλέπεις τόνους πάγου να καταποντίζονται, και σύννεφα από ψαροπούλια να σηκώνονται στον αέρα στιγμιαία.
Σε λίγα λεπτά, το σκάφος κουνιέται από το τσουνάμι που σηκώνει ο πάγος, μικρά κομμάτια χτυπούν στο μεταλλικό σκαρί, και το μυαλό σου κάνει σενάρια για μεγαλύτερες αποκολλήσεις, μεγαλύτερα τσουνάμι… Αλλά όταν ο καπετάνιος καπνίζει ήρεμος στην πρύμνη, μάλλον δεν κινδυνεύεις – ακόμα!
Ο παγετώνας Eqi βρίσκεται 3 ώρες βόρεια του Ιλούλισατ και είναι προσβάσιμος μόνο από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο μέσω του Πορθμού Ataa. Η έξοδός του έχει πλάτος περίπου 3,5 χιλιόμετρα, και το μέσο ύψος του είναι περίπου 200 μέτρα, εκ των οποίων τα 30 έως 80 μέτρα είναι πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Ένας από τους μεγαλύτερους καλοκαιρινούς επισκέπτες της Γροιλανδίας είναι η μεγάπτερη φάλαινα. Φτάνει σαν αποδημητικό πτηνό τον Μάιο, και κολυμπάει στα μεγάλα φιόρδ κατά μήκος της ακτογραμμής έως τον Οκτώβριο, όταν επιστρέφει στα θερμότερα κλίματα του Νότου.
Αυτό το τεράστιο θαλάσσιο θηλαστικό είναι απόλυτα προστατευμένο σε ολόκληρη τη Γροιλανδία, και τις τελευταίες δεκαετίες ο πληθυσμός των μεγάπτερων φαλαινών αυξάνεται σταθερά.
Σήμερα στη Γροιλανδία υπάρχει βιώσιμος πληθυσμός περίπου 3.000 τέτοιων φαλαινών, που αυξάνεται κατά περίπου 30 κάθε χρόνο, καθώς οι θηλυκές γεννούν ένα μωρό κάθε 2-3 χρόνια. Η κύηση διαρκεί 11-12 μήνες και το μικρό μένει με τη μητέρα του έως και έναν χρόνο, καταναλώνοντας 50 λίτρα γάλα την ημέρα.
Ένα χαρακτηριστικό της μεγάπτερης φάλαινας είναι το μοναδικό ασπρόμαυρο μοτίβο στην ουρά της. Τα μοτίβα αυτά χρησιμοποιούνται από τους ερευνητές για την ταυτοποίησή τους, διευκολύνοντας έτσι τη συλλογή πληροφοριών για τη μετανάστευση των μεγάπτερων και για την προτίμηση που δείχνουν σε συγκεκριμένες περιοχές. Ένα άλλο χαρακτηριστικό τους είναι η ηχητική έκταση – το τραγούδι της μεγάπτερης φάλαινας είναι διάσημο σε όλο τον κόσμο.
Megaptera novaeangliae: τα αρσενικά έχουν μήκος 11-17,5 μέτρα, τα θηλυκά 11-19 μέτρα και ένα νεογέννητο έχει μέσο μήκος περίπου 4,3 μέτρα. Γεννιούνται με βάρος περίπου 2,5 τόνος και φτάνουν τους 35 ως ενήλικα ζώα. Το μήκος του πλαϊνού τους πτερυγίου φτάνει τα πέντε μέτρα! Διαθέτουν μπαλένες αντί για δόντια, οι οποίες στηρίζονται στον ουρανίσκο τους και σχηματίζουν ένα είδος φίλτρου, που επιτρέπει στο νερό της θάλασσας να εξέρχεται από το στόμα, συγκρατώντας μικρά ψάρια, κριλ και πλαγκτόν με τα οποία τρέφεται το κήτος.
Φωτογραφικός εξοπλισμός που χρησιμοποιήθηκε:
Canon 70-200mm f/2.8L IS II USM
Canon 100-400 f/4-5.6L IS II USM
Peak Design Travel Backpack 45L
Peak Design Travel Backpack 65L
Την οργάνωση του ταξιδιού έχει αναλάβει η εταιρία The Lifetime Experience
> Άρθρο, Ταξίδια, Εφημερίδα Καθημερινή
Ασχολείται επαγγελματικά με την φωτογραφία από το 2000 και είναι Canon Photographer από το 2015. Ειδικεύεται στην φωτογραφία τοπίου και δράσεων στη φύση, όπως ορεινό τρέξιμο, αναρρίχηση, ορειβασία, ορεινή ποδηλασία, ορειβατικό σκι κ.ά., ενώ έχει καλύψει ταξιδιωτικά θέματα και ορειβατικές αποστολές, σε χώρες της Ευρώπης, των Βαλκανίων, της Ασίας και της Αφρικής.
You might also like
